نقش پـری‌بیوتیک و پست‌بیوتیک بر پایه مخمر در محافظت از طیور در برابر عفونت کلـی‌باسیـلوز
مقدمه
کلـی‌باسیلوز یکی از علل مهم بروز عفونت و زیان اقتصادی برای انواع طیور در سراسر جهان است. مسبب اصلی این بیماری انواع گوناگونی از باکتری‌هـای E. coli است. این باکتری‌ها اغلب حاوی پلاسمید‌های بزرگی هستند که در قدرت بیماری‌زایی و مقاومت آن‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها نقش دارد.
آب آلوده عاملی مهم در بروز کلـی‌باسیلوز
در سراسر جهان. منابع تامین آب به دلیل افزایش شهرنشینی و دفع نامناسب فضولات دام و طیور، به طور فزاینده‌ای آلوده می شوند. آب آشامیدنی به عنوان یک عامل انتقال، در گسترش بیماری‌ها (به ویژه بیـماری‌هایی که راه انتقال آن‌ها از طریق مدفـوع و دهان است)، نقش بسیار مهمی دارد. اکثر میکروارگانیسم‌های موجود در آب به خودی خود قادر به تکثیر در آب آشامیدنی نیستند. اما، آب یک وسیله خوب برای رسیدن این باکتری‌ها به بدن طیور و شروع تکثیر و بروز عفونت است. باکتری‌ها (اشرشیا کولای، مایکوپلاسما گالیسپتیکوم، پاستورلا مولتوسیدا، سالمونلا گالیناروم، هموفیلوس پاراگالیناروم)، ویروس‌ها (ویروس بیماری نیوکاسل، ویروس برونشیت عفونی و ویروس بیماری عفونی بورس) و پروتوزواها (هیستوموناس و کوکسیدیا) همگی می‌توانند از طریق آب آشامیدنی آلوده به بدن پرنده منتقل شوند.
عوامل تعیین کننده کیفیت میکروبی آب
بهداشت سیستم لوله‌کشی و سطح مواد معدنی آب نقش مهمی در آلودگی آب دارد. وجود بیوفیلم و کثیفی نیپل‌ها می‌تواند شرایط عالی برای افزایش بار میکروبی آب فراهم کند و سختی بالای آب با کمک به تشکیل بیوفیلم، این آلودگی را تسهیل خواهد کرد.
جمعیت کل باکتری‌های هوازی در آب
جمعیت باکتری‌های هوازی به عنوان یک نشانگر برای میزان تمیزی سیستم آبرسانی استفاده می‌شود. این جمعیت بالای باکتری در آب به خودی خود به معنای وجود باکتری‌های پاتوژن نیست. اما، به معنای آن است که سیستم آبرسانی و پروتکل‌های بهداشتی اعمال شده در مرغداری، از قدرت کافی برای جلوگیری از آلودگی باکتریایی آب برخوردار نیست. از سوی دیگر، سطوح بالای جمعیت میکروبی می‌تواند بر طعم آب اثر بگذارد و منجر به کاهش مصرف آب شود. بر طبق تحقیقات صورت گرفته. هر چه شمار باکتری‌های هوازی کل به صفر نزدیک‌تر باشد، کیفیت آب آشامیدنی بهتر خواهد بود. اگر نتیجه سنجش آب بیشتر از 1000 CFU/ml باشد، توصیه می‌شود سیستم آبرسانی پاکسازی شود و چنانچه، نتیجه سنجش بیش از 10،000 CFU/ml باشد، توصیه می‌شود برنامه ضدعفونی به طور کامل مورد بازبینی و اجرا قرار گیرد.
جمعیت کل کلی‌فرم‌ها در آب
بر اساس تحقیقات صورت گرفته. هر چه شمار کلی‌فرم‌ها به صفر نزدیک‌تر باشد، کیفیت آب آشامیدنی بهتر خواهد بود. اگر نتیجه سنجش آلودگی بیش از 50 CFU/ml باشد، سیستم آب آشامیدنی به تمیز کردن و ضدعفونی فوری نیاز دارد.
نقش پری‌بیوتیک‌ها و پست‌بیوتیک‌ها در مهار کلی‌باسیلوز طیور
طی نگرانی‌های مرتبط با مقاومت میکروبی و در پی آن، ممنوعیت‌های اعمال شده. در خصوص مصرف آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد، ترکیبات بر پایه مخمر به ویژه دیواره سلولی مخمر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته‌اند. ترکیبات موجود در پست‌بیوتیک و پری‌بیوتیک بر پایه مخمر شامل بتا‌گلوکان، مانان‌الیگوساکارید و پپتیدهای زیست فعال که موجب فعال‌سازی پاسخ‌های ایمنی قوی‌تر، تقویت جمعیت باکتری‌های مفید دستگاه گوارش و جلوگیری از دیسبیوزیس در حیوانات می‌شوند، می‌توانند گزینه مناسبی در جلوگیری و کاهش وقوع بیماری کولی‌باسیلوز باشند.
گزارشی در سال 2017 نشان داد دیواره سلولی مخمر می‌تواند التهاب را در جوجه‌های گوشتی دچار آنتریت نکروتیک تحت بالینی کاهش دهد و در مطالعات دیگر، دیواره سلولی مخمر در پرندگان با چالش E. coli، موجب بهبود عملکرد شد. این نتایج از یک سو به دلیل اتصال و حذف مستقیم پاتوژن‌های گرم منفی مانند E. coli و از سوی دیگر، ارتقای جمعیت باکتری‌های مفیدی است که از طریق رقابت با پاتوژن‌ها و ترشح ترکیبات ضد میکروبی رشد و تکثیر پاتوژن‌ها را مهار می‌کنند. تحریک سیستم ایمنی ذاتی به ویژه در سطح دستگاه گوارش نیز از دیگر اثرات این ترکیبات است که مقاومت عمومی پرنده را در برابر پاتوژن‌ها ارتقا می‌دهد و نتیجه کلی آن کاهش بروز کلی باسیلوز در طیور است.
References:
1. Huff, G.R. 2006. Poultry Science. 85 (4): 613-618.
